SPORDA TAKIM BİRLİKTELİĞİ VE EMPATİ
Empati, bir kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak olaylara onun bakış açısıyla bakması, o kişinin duygularını ve düşüncelerini doğru olarak anlaması, hissetmesi ve bu durumu ona iletmesi sürecidir(1).
Empati; başkalarının düşünce ve duygularının ve bunların olası anlamlarının nesnel bir şekilde farkında olma, karşısındakinin duygu ve düşüncelerini temsili olarak yaşama, kendini başkasının yerine koyma vb olarak kullanılır. Bu haliyle hem bilişsel hem de duygusal bir süreçtir ve kişinin kendini karşısındakinin durumunda hayal etmesiyle, kendi benzer deneyimlerini anımsamasıyla gerçekleşir. Empati ayrıca bu duygu ve düşünce paylaşımına uygun tepkileri de üretir (zor durumda olanlara yardım etme gibi ) (2).
Empati, kişiler arası etkin ve sağlıklı iletişimde önemli bir değişkendir. Empatinin sosyal uyuma katkısı olan temel insan özelliklerinden birisi olduğunu belirtmektedir. Bu nedenle empati’nin yaşamın her anında kullanılması kaçınılmazdır (3).
Spor ortamında özellikle spor karşılaşmaları sırasında; oyuncuların empatik becerilerinin spor branşında etkili olacağı akla uygun bir yaklaşımdır. Özellikle takım sporlarında oyuncunun kendi takım arkadaşlarına, antrenörüne ve rakip oyunculara ilişkin empatik becerisini kullanması; onların nasıl davranacağını tahmin etmesinde, takım ruhunun oluşmasında ve buna bağlı olarak takım başarısında önemli bir faktör olabilir.
Grup bütünlüğünü “amaç ve hedeflerin sürdürülmesinde grubu bir bütün olarak bir arada tutan, eğilimlerde yansıtılan dinamik bir süreç” olarak tanımlamaktadır(4).
Gruplar dinamik bir yapıdır. Statik değildir. Yaşam içinde aktif bir bütünlük göstermektedir. Pozitif ve negatif olan bir takım yönleri bulunmaktadır. Grup elamanları ile aralarında belirgin bir ilişkinin olması söz konusudur. Takım Birlikteliği’nde iki genel kategori bulunmaktadır. Bunlar Takım Bütünlüğü ve Bireysel Çekiciliktir. Her iki boyutta birbirleriyle ilişkili olarak Grup-Görev ve Grup-Sosyal olarak ele alınmıştır (5).
Her ikisi belli bir hedef için çalışan takım veya grubu bir arada tutan birliktelik veya yapışıklık, bağlılık olarak ifade edilmektedir. Bunu elamanların grup içinde kalması üzerinde rol oynayan kuvvetlerin toplamı olarak ifade edenler olmuştur(5).
Empati düzeyi yüksek olan sporcuların takım birlikteliğinin de yüksek olabileceği düşüncesi yanlış olmaz. Takım birlikteliği yüksek olan takımların da başarılı oldukları varsayıldığında takımı oluşturan sporcuların empati düzeylerinin geliştirilmesi doğru olabilir(6).
Sporcuların empati düzeyleri arttıkça takım birlikteliği düzeyleri de artmaktadır. Empati düzeyi yüksek olan sporcuların takım birlikteliğinin de yüksek olabileceği düşüncesiyle hareket edersek; takım birlikteliği yüksek olan sporcuların takımlarının başarılı olma olasılığının çok olması nedeniyle bu sporcuların empatik becerilerinin de geliştirilmesi doğru olabilir(6).
Farklı takım sporu yapan sporcuların empati düzeyleri incelendiğinde; Voleybol ve Basketbol sporu yapan sporcuların Hentbol ve Futbol sporu yapan sporculardan daha yüksek olduğu belirlenmiştir(6).
Takım sporu yapan sporcuların anne eğitimleri göz önüne alınarak yapılan araştırmada, anneleri yüksek eğitim alan sporcuların düşük eğitim alanlara göre empatik düzeyleri daha yüksek bulunmuştur. Bu da bize anne eğitimlerinin yüksek olması çocuklarının empatilerinin yüksek olmasına neden olduğunu göstermektedir.
Bu sonuçlara göre verilen öneriler:
Takım sporcularının empati düzeyleri arttırılmalı
Erkek sporcuların empati düzeylerini geliştirecek çalışmalar yapılmalı
Deneyimli sporcuların takım birlikteliğini geliştirecek önlemler alınmalıdır(6).
Yararlanılan Kaynaklar
1. ROGERS, C. (1983) Empatik olmak değeri anlaşılmamış bir varoluş şeklidir. (çev.F.akkoyun) A.Ü.Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi .16-1,103-124.
2. BUDAK ,S. Psikoloji Sözlüğü.Bilim ve Sanat Yayınları. Ankara. 2000. Say.259.
3. BORKE , H.(1973) The developmentof empathy in chinese and American children between three and six years of age :A cross-cultral study.Devolopmental Psychology.9,102,108.
4. TİRYAKİ, Ş . (2000) Spor Psikolojisi Kavramlar, Kuramlar ve Uygulama, Eylül Kitap ve Yayınevi.Ankara.Say.121.
5. MORALI , S.(1994) Takım Sporlarında ,Takım Birlikteliğinin ve Dayanışmasının Ölçülmesi.Doktora Tezi.İzmir.Say.13.
6. F. DORAK, N. VURGUN, “Takım Sporları Açısından Empati Ve Takım Birlikteliği İlişkisi”, 8. Spor Bilimleri Kongresi, Poster Nu.17, Antalya–2004.
